1. Nowa uproszczona restrukturyzacja. Skutki i przebieg otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu ze skutkiem obwieszczenia.
a) postępowania egzekucyjne (sądowe i administracyjne).
Nowa uproszczona restrukturyzacja daje dłużnikowi szeroką ochronę przed egzekucją. Z dniem dokonania obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych niedopuszczalne jest bowiem wszczynanie postępowań egzekucyjnych oraz zabezpieczających.
Postępowania egzekucyjne, które zostały rozpoczęte przed dniem obwieszczenia o otwarciu postępowania (dniu układowym) ulegają zawieszeniu. Oznacza to, że dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Organ egzekucyjny nie może zaś podejmować nowych czynności. Przykładowo konto bankowe pozostanie zajęte przez komornika. Zajęte środki trafią jednak na rachunek depozytowy.
Możliwe jest jednak uchylenie zajęć skierowanych do majątku dłużnika dokonanych przed dniem otwarcia postępowania. Możliwość taka zaistnieje jeśli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa.
b) regulowanie zobowiązań pieniężnych.
Począwszy od dnia układowego dłużnik powinien regulować terminowo wszystkie powstałe od tego dnia zobowiązania. Nieterminowe regulowanie zobowiązań jest bowiem przesłanką do odmowy zatwierdzenia układu przez sąd. Terminowość regulowania zobowiązań będzie zaś weryfikowana przez nadzorcę układu w ramach dokonywanych przez niego czynności nadzorczych.
Zobowiązania powstałe przed dniem układowym objęte są układem. Dzień układowy jest bowiem granicą, która rozdziela wierzycieli na tych objętych układem i tych, którzy nim objęci nie są. W postępowaniu o zatwierdzenie układu nie ma moratorium (zawieszenia) w spłacie zobowiązań objętych układem. Dłużnik może, ale nie musi ich regulować. Nieregulowanie zobowiązań objętych układem nie może być zaś powodem do wypowiedzenia umowy (kredytu, pożyczki, leasingu, najmu, dzierżawy czy innej kluczowej dla działalności dłużnika).
Wierzyciele w trakcie trwania postępowania o zatwierdzenie układu mogą prowadzić windykację. Mogą również wnosić pozwy o zapłatę. Nie mogą jednak wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności objętej układem.
c) zarząd nad majątkiem przedsiębiorstwa.
Od dnia dokonania obwieszczenia o otwarciu postępowania do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu, dłużnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy układu. Zgoda może zostać udzielona również po dokonaniu czynności, w terminie trzydziestu dni od dnia jej dokonania. Czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu dokonana bez wymaganej zgody nadzorcy jest nieważna.
Czynności zwykłego zarządu nie zostały wprost zdefiniowane w żadnej ustawie. Są one bowiem zróżnicowane dla poszczególnych przedsiębiorców. Inny zakres czynności zwykłego zarządu będzie dla dewelopera, a inny dla przedsiębiorcy prowadzącego sklep spożywczy czy warsztat samochodowy. Zakres tych czynności ustalany jest każdorazowo przez nadzorcę układu.
d) umowy przedsiębiorstwa.
Po otwarciu postępowania przedsiębiorstwo zyskuje ochronę przed wypowiadaniem umów takich jak umowa kredytu, pożyczki, leasingu, dzierżawy czy najmu. Ponadto nadzorca układu będzie sporządzał spis umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika, których wypowiedzenie w trakcie trwania postępowania będzie również niedopuszczalne.
e) przebieg postępowania.
Postępowanie może trwać maksymalnie cztery miesiące. Jego otwarcie następuje z dniem obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (dalej jako KRZ). Obwieszczenie zaś możliwe jest po:
- zawarciu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym,
- sporządzeniu przez nadzorcę układu spisu wierzytelności oraz spisu wierzytelności spornych,
- sporządzeniu przez nadzorcę układu wstępnego planu restrukturyzacyjnego.
Po dokonaniu obwieszczenia nadzorca układu sporządza między innymi wykaz majątku dłużnika, plan restrukturyzacyjny oraz wspiera dłużnika w zakresie kształtu propozycji układowych. Następnie wierzyciele za pośrednictwem KRZ będą mogli oddawać głosy za przedłożonymi przez dłużnika propozycjami układowymi.
Możliwe, że zostanie również zwołane zgromadzenie wierzycieli, na którym wierzyciel będzie mógł osobiście oddać głos. W każdym momencie postępowania Wierzyciele mogą kontaktować się z nadzorcą układu w celu uzyskania informacji w zakresie możliwości wykonania układu przez dłużnika w tym uzyskania informacji dotyczących spisu wierzytelności bądź sytuacji majątkowej Dłużnika. W razie zawarcia układu przez wierzycieli zostanie złożony do sądu wniosek o zatwierdzenie układu.
e) rola nadzorcy układu.
Nadzorca układu nie jest przedstawicielem dłużnika ani wierzycieli. Jego funkcja pełniona jest w sposób niezależny i samodzielny i ma na celu realizowanie interesu postępowania restrukturyzacyjnego poprzez skupianie słusznych interesów wierzycieli oraz dłużnika. Wierzyciele mogą kontaktować się z nadzorcą układu w celu uzyskania informacji o sytuacji dłużnika w zakresie jaki jest potrzebny do podjęcia racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi. Dłużnik ma zaś obowiązek przekazywania nadzorcy układu informacji koniecznych do sporządzenia stosownych dokumentów.
g) odpowiedzialność zarządu za zobowiązania spółki.
Otwarcie postępowania nie chroni członków zarządu spółek prawa handlowego przez odpowiedzialnością za zobowiązania tych spółek. W razie zatwierdzenia układu członkowie zarządu zyskują oczywiście ochronę. Samo obwieszczenie o dniu układowym w razie odmowy zatwierdzenia układu nie daje jednak członkom zarządu żadnej ochrony przed odpowiedzialnością za zobowiązania spółki.
2. Uchylenie skutków obwieszczenia.
Z dniem otwarcia postępowania dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucją oraz wypowiadaniem umów. Ochrona ta może zostać uchylona na wniosek wierzyciela bądź nadzorcy układu. Nadzorca układu może przykładowo zawnioskować o uchylenie ochrony w sytuacji, gdy dłużnik całkowicie utracił płynność finansową i nie ma środków na kontynuowanie podstawowej działalności operacyjnej. Wniosek taki może być również zasadny w sytuacji, gdy z zachowania dłużnika wynika, że nie daje on rękojmi wykonania układu (przykładowo notorycznie nie reguluje terminowo zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania i nie wykonuje zobowiązań nadzorcy układu).
Uchylenie skutków obwieszczenia nie jest jednak równoznaczne z odmową zatwierdzenia układu.
3. Zobowiązania pieniężne sporne i bezsporne.
Nowa uproszczona restrukturyzacja może być prowadzona, jeśli kwota wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogółu wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Wierzytelności sporne to takie, których dłużnik nie uznaje, bądź uznaje w mniejszej kwocie. Przykładowo wierzytelnością sporną będzie wierzytelność co do której toczy się postępowanie o zapłatę i dłużnik wniósł sprzeciw/zarzuty od nakazu zapłaty. Jeśli kwota wierzytelności spornych przekracza próg 15% to nic nie stoi na przeszkodzie, aby dłużnik przedłożył nadzorcy stosowne oświadczenie o uznaniu wierzytelności.
4. Konieczność dostarczania przez dłużnika informacji koniecznych do sporządzenia planu restrukturyzacyjnego, spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz sprawozdania nadzorcy układu.
Przedsiębiorca, który zdecyduje się na otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu musi liczyć się z tym, że będzie zobligowany do terminowego dostarczenia wielu informacji oraz dokumentów. Bez tego nadzorca układu nie sporządzi przykładowo planu restrukturyzacyjnego, który jest obligatoryjnym elementem w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Sprawna współpraca na linii dłużnik – nadzorca układu z pewnością zadziała in plus w kontekście zawarcia układu z wierzycielami.
5. Czynności nadzorcze wykonywane przez nadzorcę układu.
W nadzorowanych przez naszą kancelarię postępowaniach wszyscy przedsiębiorcy-dłużnicy otrzymują comiesięczne zobowiązania do dostarczenia dokumentów potwierdzających:
- terminowość regulowania zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania,
- sytuację płynnością przedsiębiorstwa,
- podsumowanie przychodów i kosztów.
6. Komunikacja na linii dłużnik – nadzorca układu – wierzyciele.
- propozycje układowe,
- informacje udzielane wierzycielom,
- współpraca handlowa wierzycieli z dłużnikiem.
Propozycje układowe składane przez dłużnika są kluczowym elementem postępowania restrukturyzacyjnego. Od ich atrakcyjności dla wierzycieli zależy bowiem czy będą głosować za układem. Trudno określić, gdzie jest owa granica atrakcyjności propozycji układowych. Nasza praktyka pokazuje jednak, że sprawnie przeprowadzone postępowanie (przy dobrej współpracy na linii dłużnik – nadzorca układu – wierzyciele) zwiększa możliwość zawarcia układu – nawet przy sporej redukcji zobowiązań (40 – 50%).
Informacje udzielane wierzycielom – nadzorca układu jest zobligowany udzielać wierzycielom informacji o sytuacji majątkowo – finansowej dłużnika. W mojej ocenie jest to bardzo istotny element każdego postępowania. Nadzorca układu jest bowiem organem niezależnym i jest od tego, aby wyważyć w postępowaniu restrukturyzacyjnym interesy wierzycieli i dłużnika. Nadzorca układu na skutek dokonywanych czynności nadzorczych zna sytuację majątkowo – finansową przedsiębiorstwa dłużnika. Wierzyciele zaś mogą mieć świadomość, że od nadzorcy układu otrzymają informacje zgodne ze stanem faktycznym. Taka transparentność w połączeniu z rzetelnym sporządzeniem planu restrukturyzacyjnego i zawartego w nim testu prywatnego wierzyciela może tylko i wyłącznie pomóc w zawarciu układu.
Współpraca handlowa wierzycieli z dłużnikiem.
Dialog pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielami jest kluczem w takich sytuacjach. W zdecydowanej większości nadzorowanych przez naszą kancelarię postępowań dłużnik kontynuował współpracę ze swoimi kontrahentami, którzy byli zarazem jego wierzycielami. Nie ma mowy o kredycie kupieckim w takich sytuacjach, ale dalsza współpraca i odpowiedni dialog z pewnością pomoże w uzyskaniu głosu za układem.
Nowa uproszczona restrukturyzacja – podsumowanie.
Nowa uproszczona restrukturyzacja nie podzieli raczej sukcesu jej pierwotnego wariantu. Spodziewać się można jednak kolejnych nowelizacji Prawa restrukturyzacyjnego, które powinny wyeliminować niedociągnięcia ustawodawcy w zakresie odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki.