Plan spłaty wierzycieli ustalany jest po zakończeniu postępowania upadłościowego. Określa on zakres spłat dokonywanych przez upadłego. Część niespłaconych zobowiązań po wykonaniu planu spłat zostanie przez sąd umorzona.
Są cztery warianty ustalenia planu spłat:
– na okres roku,
– na okres dwóch lat,
– na okres do 36 miesięcy,
– na okres od 36 do 84 miesięcy.
Oddłużenie bez planu spłat
Możliwa jest również sytuacja, w której sąd umorzy zobowiązania bez ustalania planu spłat wierzycieli, ale będzie to raczej rzadko spotykane zakończenie postępowania upadłościowego. Ustawodawca przewiduje oddłużenie bez jakichkolwiek spłat tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdzie nie ma możliwości poprawy sytuacji – przykładowo ciężka choroba dłużnika. Obecne przepisy zostały tak skonstruowane, aby motywować dłużników do uzyskiwania dochodu. Często bowiem zdarzało się, że dłużnik pracował w szarej strefie bądź uzyskiwał niski dochód nie pozwalający na ustalenie planu spłat wierzycieli. Wedle obowiązujących od 24 marca 2020r. przepisów w takich sytuacjach sąd umorzy zobowiązania, ale warunkowo. To warunkowe umorzenie będzie na okres aż pięciu lat. W tym czasie sąd będzie mógł ustalić plan spłat wierzycieli. W celu ustalenia planu spłat wierzyciele będą wykazywali dużą aktywność, bowiem będą uprawnieni do składania do sądu wniosków celem ustalenia planu spłat. Co więcej w trakcie warunkowego umorzenia upadły będzie musiał składać sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej. Jak widać ustawodawca, w mojej ocenie, bardzo skutecznie motywuje dłużników do podejmowania pracy i uzyskiwania legalnego dochodu. Rozsądnym zakończeniem postępowania upadłościowego będzie zatem ustalenie planu spłat wierzycieli. Odpowiednie przygotowanie dłużnika do wniesienia o upadłość pozwoli na ustanowienie planu, który nie będzie zbyt bolesny w aspekcie finansowym.
Kryteria ustalania planu spłat wierzycieli
Zgodnie z art. 491 (15) ustalając plan spłat sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.
Przygotowując się do złożenia wniosku o upadłość nie można tracić z widoku tych wytycznych. Jak należy rozumieć możliwości zarobkowe upadłego? Z pewnością nie są to aktualnie osiągane dochody. Nie jest to jednak kwestia zero – jedynkowa. Sąd będzie uwzględniał bieżącą sytuację materialną upadłego, ale również jego doświadczenie zawodowe i wykształcenie. Oczywistym jest, że sąd nie nakaże upadłemu pracować po 14 godzin dziennie, ale może go “zmotywować” do generowania większego dochodu.
Sąd weźmie również pod wzgląd konieczność utrzymania upadłego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. Konstruując wniosek o ogłoszenie upadłości należy stosować argumentację przemawiającą za tym, aby sąd przyjął koszty utrzymania na poziomie przeciętnym, a nie minimalnym. Różnica jest niebagatelna. Pamiętać należy, że im mniejsze koszty sąd przyjmie, tym większa może być miesięczna rata na poczet planu spłat wierzycieli.
Istotny jest również poziom zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Prawda jest taka, że zdecydowana większość postępowań konsumenckich charakteryzuje się brakiem majątku, więc w przypadku takich sytuacji czynnik ten może (ale nie musi) mieć duże znaczenie.
Sąd oczywiście będzie brał pod wzgląd również inne kwestie w celu ustalenia tzw. moralności płatniczej dłużnika. Wymagane jest tu kompleksowe podejście.
Długość planu spłat wierzycieli
W przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli (które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami ogólnymi Prawa Upadłościowego zostałyby uznane na liście wierzytelności), plan spłaty wierzycieli zostanie ustalony na okres nie dłuższy niż rok.
To jest właśnie sytuacja, która może być w zasięgu dłużników posiadających nieruchomość. Co prawda zazwyczaj poziom zadłużenia znacznie przewyższa wartość nieruchomości, co będzie dyskwalifikować upadłego z uzyskania rocznego planu spłat. Wtedy upadły w razie spłaty zobowiązań w wysokości co najmniej 50% będzie mógł liczyć na ustalenie planu spłaty maksymalnie na dwa lata.
W zdecydowanej większości przypadków wyżej wskazane sytuacje nie będą jednak zachodzić. Wtedy istotne będzie to w jaki sposób dłużnik doprowadził do stanu swojej niewypłacalności lub czy istotnie zwiększył jej stopień. Jeśli sąd uzna, że działania dłużnika w tym zakresie były umyślne bądź rażąco niedbałe to plan spłat wierzycieli zostanie ustalony na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesiące.
Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na zapis mówiący o tym, że do okresu planu spłat zalicza się czas, który minie po sześciu miesiącach od ogłoszenia upadłości (pod warunkiem, że upadły spłaci w całości koszty postępowania pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa). Ustawodawca tym sposobem kładzie nacisk na to, aby postępowanie zostało zakończone w możliwie najszybszym terminie, co jest korzystne dla upadłego. W związku z tym zbyt długie trwanie postępowania upadłościowego może mieć przełożenie na skrócenie planu spłat.
Jest wiele czynników mających wpływ na ustalenie długości planu spłat oraz jego miesięczną kwotę. Dopiero szczegółowa analiza sytuacji dłużnika oraz odpowiednie przygotowanie go do złożenia wniosku zagwarantuje sprawne uzyskanie oddłużenia. Przygotowanie wniosku wymaga sporego nakładu pracy w tym zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji, która potwierdzi twierdzenia osoby wnioskującej o upadłość. Im staranniej wniosek zostanie przygotowany i zostaną wyjaśnione w nim wszelkie okoliczności dotyczące powstania zadłużenia oraz sytuacji dłużnika tym lepiej dla wnioskodawcy. Zalecamy zatem sumiennie podejść do kwestii sporządzania wniosku o upadłość.